EBABÎL MUCİZESİ – Fille Gelip Ebabîl ile Gidenlerin Hikâyesi




Prof.Dr. Cağfer KARADAŞ

 “Görmedin mi? Rabbinin kafir güruhunu ne hale getirdi?

Onların planlarını boşa çıkarmadı mı?

Üzerlerine bölük bölük kuşları saldı.

 O kuşlar, kızgın ve sert taşları onların başlarına fırlatıyorlardı.

Nihayet Allah onları delik deşik olmuş yapraklara çevirdi.”

 

Yemen’in hakimi Ebrehe ve adamları ne de kibirli yola çıkmışlardı. Kalabalık oluşlarına güveniyorlar, devasa fillerine bakıp böbürleniyorlardı. Önlerine geleni yıkıp geride perişan bırakıyorlardı. Heybetliydiler, gururluydular, kalabalıktılar ve yenilmez olduklarına inanmışlardı. Yerlerde sürüneceklerini, burunlarının kırılacağını, çil yavrusu gibi darmadağın olacaklarını ve bozguna uğrayacaklarını hiç düşünmemişlerdi.

Ebrehe, eşsiz güzellikte devasa yükseklikte inşa ettirdiği Kulleys kilisesine yapılan hakareti kendine yapılmış saymış ve Arapların Kabe’ye gösterdikleri saygıyı kendi diktiği anıta göstermemelerine içerlemişti.

Ordusunu topladı, çağın en ileri silahları ile donattı; fiillerini de yanına alıp yola koyuldu. Amaç bölgenin en çok saygı duyulan ve en çok rağbet edilen mabedi Kabe’yi yıkmak, ortadan kaldırmak ve bütün insanların yönünü Sana’da inşa ettirdiği kiliseye çevirmekti. Yaptırdığı kiliseye Kulleys adını verdi. Kulleys en yüksek en yüce demekti. Böylece zoraki bir itibar ve rağbet sağlamak istemişti.

Bunun için olabildiğince kalabalık ve görkemli bir ordu kurdu. Mahmud adındaki devasa filini de orduya kattı. Onun büyüklüğü ile ordunun ihtişamı bir kat daha artmış olacaktı. Gümbür gümbür gelen bir ordu olmuştu. Kimse önüne çıkmaya cesaret edemiyor, yakınından geçmek kimsenin aklından bile geçmiyordu.

Mekke ahalisi ordunun yaklaştığını duyduklarında hep birden dağlara kaçıştı. Evlerini yurtlarını bıraktılar, canlarının derdine düştüler. Kabe’yi adeta Ebrehe’nin önüne attılar. Haksız da değildilerdi. Böyle bir orduya nasıl ve neyle karşı koyabilirlerdi. Bir filleri bile yoktu. O güçte ordu kuracak ne savaşçıları ne de silahları vardı.

Ne acıdır ki, Ebrehe’nin karşısında kedi görmüş fareye dönen Kureyş uluları, Hz. Peygamber’e ve inananlara karşı aslan kesileceklerdi. O’na ve inananlara Mekke’yi hatta dünyayı dar etmek için ellerinden geleni artlarına koymayacaklardı. Bilal gibi “Allah bir” diyeni kızgın kumlar üzerinde acımasızca işkenceye tabi tutacaklar, Ammâr b. Yâsir gibi zayıf ve kimsesiz bulduklarını katledeceklerdi. Medine’den kalkıp amaçları sadece umre yapıp dönmek olan Peygamber ve ashabını Mekke’ye sokmamak, Kabe’ye yaklaştırmamak için ellerinden geleni yapacaklardı. Ama şimdi Ebrehe ve ordusu karşısında girecek delik, sığınacak bir yer arayan birer zavallıydılar.

İçlerinden sadece Hz. Peygamber’in dedesi Abdulmuttalib, cesaret göstermiş ve Mekke’nin lideri olarak Ebrehe ile görüşmeye gitmişti. Ne teklif ettiyse kabul ettirememiş, onu Kabe’yi yıkma konusunda kararlı görmüştü. Bunun üzerine hem onu korkutmak hem de en azından kendi zararını telafi etmek için, Ebrehe’nin el koyduğu develerini istemeye karar verdi. Mağrur ve kibirli Ebrehe’nin, Abdulmuttalib’e bakışı yaralayıcıydı. Kin ve nefretle bakmıyordu. Böyle olsa daha bir katlanılır olurdu. Çünkü kin ve nefretle bakmak düşmanlık belirtisiydi. Halbuki Ebrehe acıyarak ve aşağılayarak bakıyordu. “Ben de seni adam sandım” der gibiydi. Abdulmuttalib ne onun acımayla karışık hakaret dolu bakışına aldırdı ne de fillerinden ve ordusundan korktu. Sanki bir bildiği vardı. Başı dik, alnı açık Ebrehe’nin karşısına dikildi ve “Herkes sahibi olduğu şeyin peşine düşer ve onu korur” dedi. “Ben sahibi olduğum develerimin peşindeyim. Ama şunu bilin ki, Kabe’nin de bir sahibi vardır ve onu koruyacaktır”. Bu tavır aslında develer üzerinden Ebrehe’ye açık bir tehdit idi. Ama onda ne o sözü anlayacak berrak bir zeka ne de içinde bulunduğu kötü durumu hissedebilecek bir kalp vardı. Kapıldığı büyüklük ve aldatılmışlığının esareti altında Abdulmuttalib’e develerini verdi. Artık kendi hesabına göre önünde hiçbir engel kalmamıştı. Bölge halkının en çok saygı gösterdiği Abdulmuttalib bile en mübarek yer kabul ettikleri Kabe’yi korumayı bir yana bırakmış, develerinin derdine düşmüştü. Onun, gördüğünden ve görüntüden çıkardığı anlam buydu. Demek ki Kabe’nin kutsallığı özde değil sözde idi ve koca bir yalandan ibaretti. Ve adeta şöyle sesleniyordu: Hey gidi Kabe, yıllardır Araplara kutsal bir mekan olarak hizmet veren, onları manen destekleyen ulu yapı, artık sonun geldi. Bundan sonra en büyük benim yaptırdığım olacak ki, ona yüceliğine uygun düşsün diye Kulleys ismini verdim. Yürüyün ve yok edin Arabın Kabe’sini, fillerle yıkın, ayaklarınızla çiğneyin. Ama o koca fil Mahmud bırakın Kabe’ye gitmeyi, bulundukları yer olan Mugammis denilen yerden kımıldamadı bile. Sopalarla vurdular, dövdüler, türlü zorlamalara maruz bıraktılar ama o diretti ve gitmedi. Yönünü başka bir yana çevirdiler koşmaya başladı. Şaşırdılar ama anlamadılar. Ne filin gördüğünü gördüler ne de sezdiğini hissettiler. Adeta gözleri perdelenmiş, kulakları tıkanmış, akılları durmuş, kalpleri körleşmişti…

Ama hiç acelesi de yoktu Ebrehe’nin. Tadını çıkartmak istiyordu. Bu ufak tefek olaylar, onun işini bozacak tadını kaçıracak değildi. Karar vermişti bir kere. Ne pahasına olursa olsun yıkacak, yakacak ve yok edecekti. Bütün Araplara iyi bir ders olacaktı bu. Nereye yöneleceklerini ve nereden medet umacaklarını bileceklerdi. Kendi kapısına yüz sürüp bağış dileneceklerdi. Yaptırdığı kilisesi tek mabet ve yegane kıblegâh olacaktı.

Abdulmuttalib, kavmine döndü, bu gözü dönmüş insanlardan kendilerini korumalarını ve kurtarmalarını söyledi. Kendisi de gitti, Kabe’nin kapısının halkasına yapıştı ve Allah’a yakardı, içlendi, hislendi, sızlandı ve dilinden şu dizeler döküldü:

“Ey Allah’ım! kul nasıl kendine ait olanı korursa, sen de sana ait olanı koru!

Onların haçları ve kuvvetleri,  senin gücüne yarın galebe çalmasın!

Eğer onlar senin haremine girerlerse bu da senin bileceğin bir iş!”

***

Ebrehe ve etrafındakiler bir sabah uyandıklarında bir bulut karartısı gibi gelen kuş sürülerini gördüler. Sürüler halinde ve peş peşe geliyorlardı. Aldırmadılar, korkmak akıllarına bile gelmedi. Onlar için nedir ki kuş sürüsü? Geçer giderdi. Söyle bir baktılar sonra işlerine koyuldular. İşleri önemliydi ve daha fazla geciktirmeye gelmezdi. Bir an evvel bu işi bitirip yurtlarına dönmek, kutsal kiliselerinde zaferlerinin şükran duasını yapmak, kadın ve çocuklarla zafer coşkusu yaşamak istiyorlardı.

Ama hiçte öyle olmadı. O küçük gördükleri, aldırmadıkları ve korkmadıkları kuşlar onların başlarına bela olmuştu. Tam tepelerine geldiklerinde her bir kuşun gagalarında ve pençelerinde bulunan nohut tanesi büyüklüğündeki çok özel taşlar, sağanak gibi indi ordunun üstüne. Neye uğradıklarını şaşırdılar. Şaşkınlıkları korkuya, korkuları dehşete döndü. Her yanı büyük bir panik ve perişanlık kapladı. Küçümsemek için kıstıkları gözleri, fal taşı gibi açıldı, parladı, sonra söndü. Sadece gözlerinin feri sönmedi, ayakları da tutmaz oldu, bir külçe gibi yığılıverdiler. Rap rap yürüdükleri yerler onları tutmuyor, adeta sırtını dönüyordu. Dağlardan bir medet gelmiyordu. Medet umdukları gökten felaket gelmişti. Nereye giderlerdi, ne ederlerdi? Yeri yarıp altına giremez, kuş olup göklerde uçamazlardı. Ansızın gelmişti gelen, ne kimse ne olduğunu anlamıştı, ne de bir kimse böyle bir şey görmüştü. Bir fikir yürütemediler, zaten vakitleri de yoktu, olmamıştı. Ansızın gelmişti gelen. Bir deprem olsa bilirlerdi. Sağanak bir yağmur yağıp sel olsa önüne katıp sürüklese, anlarlardı. Ama bu kuşlar her zaman gördüklerine benzeyen bu kuş sürüsü neydi? O taşları nereden getirmişlerdi? Neden getirmişlerdi? Kimdi o kuşları bu hale getiren? Bir büyü mü yapılmıştı? Yoksa üzerlerinde bir uğursuzluk mu dolaşıyordu? Hepsinden acısı inandıkları şeyler bir yalandan mı ibaretti? Aldanmış, aldatılmış ve aldatmışlar mıydı? Neydi başlarına gelen, nasıl bir şeydi bu? Onların bunları düşünecek zamanları olmadı, kaçan da kurtulamadı kalan da. Biçilmiş ve hayvanlar tarafından yenilmiş, artık olarak bırakılmış, böcekler tarafından içleri boşaltılmış ekin sapları gibi ya da delik deşik edilmiş bitki yaprakları gibi oldukları yere yığılıverdiler. Belki gittikleri yerde onlara başlarına geleni bir anlatan çıkar.

Onların düşünecek, anlayacak ve bilecek zamanları yoktu ama Mekkelilerin vardı. Onlar çok düşündüler, ne olduğunu anlamaya çalıştılar ama bir türlü gerçeği kavrayamadılar. Kurtulmuş olduklarının neşesi içinde evlerine döndüler, yurtlarına dağıldılar ve gündelik işleri içinde düşünmeyi unuttular. Akıllarında kalan o devasa Mahmud fili oldu. Onunla gelenleri fil dostları (ashabü’l-fîl) diye isimlendirdiler. O yılı da fil yılı diye andılar. Ona göre tarih düştüler. Ama hepsi bu kadardı. Kuşları ve kuşların ardında olanı; taşları ve taşları göndereni hiç mi hiç düşünmediler.

***

Bir gün içlerinden Biri ortaya çıktı ve “Ey Kureyşliler, bir olan Allah’a inanın…” dediğinde, sen de kim oluyorsun diye küçümsediler. Hatta amcası Ebu Lehep bile küçümsedi. Bunun için mi bizi çağırdın, işimizden ettin, sohbetimizden alıkoydun diye azarladı adeta. Sanki Ebrehe ve ordusunun kibirleri, gururları ve aldatılmışlıkları bunlara geçmişti. Aslında bu, olanı kavrayamadıklarının resmiydi. Hatta hiç düşünmediklerinin belgesiydi.

Yüce Allah bu fil suresinde onlara başlarına gelenin ne olduğunu ve arkasında kimin olduğunu bildirdi. Dönüp olayı bir daha düşünselerdi, gerçeği bulurlar, anlaşılmayanı çözerlerdi. Öz ve özetti anlatılan. Çünkü fil ile gelip ebabil ile gidenleri çok iyi biliyorlardı, gördükleri her bir sahneyi hatırlıyorlardı. Bunun için “Görmedin mi? Rabbinin kafir güruhunu ne hle getirdi?” diye hitap edildi. Görmüşlerdi. Görmeyenler de dinlemişlerdi. Dinleyenler en az görenler kadar biliyorlardı. Onun için Allah “Görmedin mi?” diye hitap etti. Aslında bunun anlamı “kesinlikle gördünüz ve biliyorsunuz, şimdi bunu hatırlayın, düşünün ve inanın” idi.

Surenin devamı daha da vurucuydu. “Allah onların tuzaklarını boşa çıkarmadı mı?” Bir plan kurmuştu Ebrehe ve yandaşları, ama tutmadı. Kaydı gitti, kayboldu bitti. Ve hatta tuzakları başlarına geçti. “Allah üzerlerine bölük bölük kuşları saldı. Onlar siccîl taşlarını başlarına fırlatıyorlardı”. Atılan kızgın ve sert taşlar bir kurşun gibi tepelerine iniyor, başlarından girip ayaklarından çıkıyordu. Düşünmeye, karar vermeye, adım atmaya fırsatları olmadı. “Ve Allah onları böceklerin kemirip delik deşik ettiği yenilmiş yapraklara çevirdi.” Oldukları yere yığılıverdiler. Geride kalanlara ibret olsun, yeni nesillere anlatılsın diye bazılarının kaçmasına izin verildi. Zaten bu sahneler unutulacak gibi değildi. Nitekim Mekkeliler, gözlerini kaybetmiş ve Mekke sokaklarında dilenen onlardan iki kişiyi çok iyi hatırlıyorlardı. Belki de ibret olsun diye Allah onları içlerinde bırakmıştı. Tıpkı Musa’nın peşine düşen Firavun’un denizde boğulduktan sonra cesedinin ibret olsun diye kıyıya atılması gibi.

Allah bu ayetlerle Mekkelilere siz de emniyette değilsiniz ihtarında bulundu. Sanki denilen şuydu: Ey Mekkeliler, Ebrehe ve yandaşlarının başına gelen sizin de başınıza gelebilir. Onlar, Allah’ın mübarek kıldığı Kabe’ye hürmetsizlik ederek azabı ve helaki hak ettiler, siz de Allah’ın gönderdiği ve habibim dediği o yüce Elçi’ye hürmetsizlik, itaatsizlik ve inançsızlık göstererek benzer bir helaki ve azabı hak ediyorsunuz veya etmek üzeresiniz. Çünkü Peygamber, Kabe’den daha fazla hürmete layıktır. Kabe’ye yönelik hürmetsizliğin cezası bu ise, Peygamber’e yönelik hürmetsizliğin cezası bir kat daha fazla olabilir.

Ama müşrikler bunu anlamadılar. Onlar için bu, geçmiş, olmuş ve bitmiş bir işti. İlahî rızaya, kurtuluşa, cennete yapılan çağrıya verdikleri cevaplar ne acı idi: Biz babalarımızın yolunda ve peşindeyiz. Eğer dediğiniz doğru olsaydı, bu olaydan sonra onlar puta tapmaktan vazgeçer, Kabe’yi putlardan arındırırdı. Böylece onlar, aldanmışlıkları içinde bocalamaya devam ettiler. Bir kısmı daha da ileri gidip, biz doğarız ve ölürüz, öte dünya diye bir şey yoktur demeye bile vardırdı işi. Bir kısmı ise, Allah vardır ama putlar onunla bizim aramızda aracılardır dediler. O yüce Peygambere sen araya girme deme cüretkârlığında ve kabalığında bulundular. Bir gün fethin geleceğini ve Kabe’nin şirk unsurlardan arındırılacağını hiç hesap etmediler.

 

Kaynaklar

Mukatil b. Süleyman, Tefsîru Mukatil b. Süleyman (nşr. Ahmed Ferîd), Beyrut 1424/2003, III, 520-524.

Taberî, Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân (nşr. Abdullah et-Türkî), Beyrut 1324/1003, XXIV, 627-645.

Ebû Mansûr Matürîdî, Te’vîlâtü Ehli’s-Sunne (nşr. Fatıma Yusuf el-Haymî), Beyrut 1425/2004, V, 520-521.

İbn Hişam, es-Sîratü’n-Nebeviyye (nşr. M. Sakka-İ. el-Ebyârî-Abdulhafîd Şelebî), Beyrut 1391/1971, I, 44-72.

Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’an Dili, İstanbul ts. Eser Neşriyat, IX, 6097-6146.

Komisyon, Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir, DİB Yayınları, Ankara 2006, V, 688-691.

Cağfer Karadaş, On Kısa Sure ile Son Peygamber, Emin Yayınları, Bursa 2008, s.19-36.

 

 

 

  • PAYLAŞ